Wat zijn de fundamenten van gezondheid?
Wat zijn de fundamenten van gezonde voeding? Want als we iets echt willen veranderen in het leven, dan moeten we kijken naar het fundament
INHOUD
- De 5 pijlers van gezondheid
- Gezondheidszorg: een duivels pact
- De kwaliteit van voeding
- Biologisch gif
- Certificaten zeggen niet alles
- Begin bij die bodem
- Weg met de ploeg!
- De macht der gewoonte
1. DE 5 PIJLERS VAN GEZONDHEID
Het voortschrijdend inzicht op het gebied van gezondheid van de afgelopen jaren heeft ons doen inzien dat gezondheid gebaseerd is op 5 pijlers (in volgorde van belang):
- lucht (je kan immers maar een paar minuten zonder)
- water (je kan een paar dagen zonder)
- voeding (je kan een paar weken zonder)
- beweging
- positieve mentale houding
Het punt dat ik hier wil maken is dat er sprake is van een hiërarchie. Zoals alles in het leven. Sommige dingen zijn nu eenmaal belangrijker dan andere zaken en als je het grootste effect wil bereiken, begin dan met het belangrijkste.
Alabastine
Als je op zolder een scheur in de muur hebt, kun je verschillende dingen doen. Je kunt snel de scheur dichtsmeren met een tubetje Alabastine, maar je kunt ook naar de kelder gaan en het fundament van je huis repareren mocht dat de oorzaak zijn van je scheur op zolder. Het is ingewikkelder en kost meer tijd maar het resultaat is dat je scheur op zolder definitief is opgelost. Doe je dat niet en grijp je naar de Alabastine dan blijf je smeren omdat je het onderliggende probleem niet hebt aangepakt.
Dit klinkt logisch en dat is het ook. Toch doen wij mensen in het leven massaal aan het equivalent van smeren met Alabastine. Anders gezegd: we doen aan symptoombestrijding. We slikken liever een paracetamolletje in plaats van kijken waarom we hoofdpijn hebben (door stress op het werk misschien?).
Stel je voor dat we zo met onze auto's zouden omgaan. Als het waarschuwingslampje van de olie gaat branden, plakken we er een stickertje op in plaats van olie bijvullen. Idioot toch? Dat doet toch niemand? Nee, met je auto niet maar wel met je gezondheid (en nog veel meer zaken in het leven).
Als Apple-expert heb ik jarenlang bedrijven geholpen met onderhoud en support. Het eerst wat je doet bij problemen is: Check the Basics. Zit de stekker er wel in? Staat de printer wel aan? Doet internet het wel? Zijn alle updates wel geïnstalleerd etc. Klinkt misschien banaal maar zo begin je.
2. GEZONDHEIDSZORG: EEN DUIVELS PACT
En zo moet je ook naar je gezondheid kijken. Check your basics! Toch doen we dat niet en grijpen we massaal naar de quick fixes, waarbij het medicijn niet zelden erger is dan de kwaal. Niet dat ik vind dat gezondheidszorg onzinnig is, maar als artsen geen enkele aandacht hebben voor de echte oorzaken en alleen kijken naar de uiterlijke symptomen dan vraag ik mij echt af hoe het kan dat deze - mag ik aannemen, intelligente en hoog opgeleide mensen daarmee blijven doorgaan. Wat bezielt die lui?
Mijn vader - waar ik graag mee discussieer, zegt dan dat er sprake is van een duivels pact tussen de patient, de arts, de industrie, de verzekeraars en de overheid. Patiënten - daar gaan we weer, willen liefst vandaag nog af van hun kwaal en willen niets weten van een verandering in levensstijl. Artsen hebben de eed van Hippocrates afgelegd en hebben beloofd de patient te helpen ook al weigert de patient zijn verantwoordelijkheid te nemen. De industrie levert waar de markt om vraagt en verdient daar goud geld aan (alleen de wapenindustrie is winstgevender) en daar achteraan hollen de verzekeraars en de overheid in een poging deze waanzin overeind te houden.
Een doodlopend pad. Zoveel is zeker.
Maar wat doen we eraan? Verandering van gedrag is misschien wel het moeilijkste wat er is. Daarover kunnen legers van coaches en consultants meepraten. Die patiënt verandert niet zo snel. En dwang van bovenaf gaat ook niet zomaar. Nee, verandering begint altijd klein en van onderaf bij mensen die vooruit kijken, onafhankelijk kunnen denken en bereid zijn risico's te nemen. Pioniers dus. En dat zijn wij ook.
3. DE KWALITEIT VAN VOEDING
Hier bij SMPL richten wij ons primair op voeding als basis van gezondheid.
Niet omdat we dat andere pijlers niet interessant of belangrijk vinden, maar omdat we nu eenmaal niet alles tegelijk kunnen. Zeker in de opstartfase waarin we nu zitten. In de toekomst kun je zeker meer van ons verwachten. Maar voorlopig dus voeding. En als je daar goed naar kijkt kun je concluderen dat ook de kwaliteit van onze voeding door een aantal zaken bepaald worden die eveneens een bepaalde hiërarchie kent:
- De kwaliteit van de bodem. Hoe beter de bodem hoe beter de gewassen die erop groeien qua voedingswaarden en smaak, hoe beter ze bestand zijn tegen insecten, ziekten en funghi, en hoe minder er gespoten hoeft te worden.
- De kwaliteit van de zaden of pootgoed.
- Bemesting. Kunstmest of organische mest.
- De mate van besproeiing met pesticide, insecticide, herbicide en fungicide.
- Versheid. Hoe langer de tijd tussen oogst en consumptie, hoe minder de kwaliteit.
- De verwerking. Hoe meer handelingen, hoe verder weg je raakt van de oorspronkelijke vorm en hoe lager de kwaliteit.
- Toevoegingen. Om wille van houdbaarheid, lage prijs en smaak voegt de industrie een heel pallet aan additieven toe aan ons verwerkte en verpakte voedsel. Vaak zijn deze additieven synthetisch en/of genetisch gemodificeerd.
4. BIOLOGISCH GIF
Het is dus waar dat als je biologisch eet - voedsel dus dat minder bespoten en zonder kunstmest verbouwd is, je goed bezig bent. Echter het verschil met voedsel afkomstig van gangbare landbouw is lang niet zo groot als je zou denken en dat terwijl de kosten relatief veel hoger zijn. Zouden we biologisch massaal gaan propageren dan zouden mensen minder voedingsstoffen binnenkrijgen dan met niet-biologisch voedsel simpelweg omdat de meeste mensen zich de hogere prijs niet kunnen veroorloven en dus veel minder groente zouden gaan eten.
Ook biologische boeren gebruiken gifstoffen en omdat die - in vergelijking met synthetische gifstoffen, vaak minder efficiënt zijn, moeten ze er veel van gebruiken. Zo mogen biologische boeren bijvoorbeeld grote hoeveelheden koper gebruiken - een zwaar metaal dat zeer giftig is en een aanslag op het bodemleven. Vergeet daarom niet je biologische groente zeer goed te wassen.
5. CERTIFICATEN ZEGGEN NIET ALLES
In de biologische landbouw heb je grofweg twee soorten boeren:
Boeren die vanuit een diep besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid proberen op een andere gezondere manier te produceren.
Boeren die enkel om puur economische motieven biologisch gewassen verbouwen. Biologische gewassen brengen namelijk veel meer op.
Is dit onderscheid belangrijk? De laatste groep is niet echt geïnteresseerd in biologisch boeren en zullen eerder geneigd zijn de grens van het wettelijk toelaatbare op te zoeken. Hoewel de SKAL, een onafhankelijke organisatie voor het toezicht op de biologische productie in Nederland- zijn best doet bedrijven te controleren, blijft het mensenwerk en kan niet alles worden gecontroleerd.
Je kunt dus biologisch boeren uit principe en de regels zien als een weerspiegeling van het streven naar gezond voedsel, of je boert biologisch om het gewin en ziet de regels puur als regels. Het gedachtengoed erachter interesseert je niet. Zo kan de ene boer maatregelen treffen die volgens de SKAL niet nodig zijn maar wel goed zijn voor het eindresultaat, en de andere boer het minimaal verplichte en/of maximaal toelaatbare doen. Ogenschijnlijk is biologisch altijd biologisch maar helaas werkt het zo niet, ongeacht het certificaat. Ook bij biologisch voedsel is er sprake van groot kwaliteitsverschil. Daar doet de SKAL helemaal niets aan.
Niets is wat het lijkt dus. Zeker niet als het gaat om voeding. Als er één conclusie is die ik de afgelopen jaren gemaakt heb dan is het deze wel. Om de waarheid van gezond voedsel te ontrafelen moeten we dieper graven. Letterlijk.
6. BEGIN BIJ DIE BODEM
Ken je 'm nog? Die pizzareclame van jaren geleden? "Begin bij die bodem". Achteraf gezien zat daarin veel wijsheid. De kern van het probleem zit ‘m namelijk in de bodem. Niet voor niets staat ie bovenaan in het lijstje. Dáár kunnen we de meeste winst halen. En juist daar doen we de domste dingen.
De WHO (World Health Organisation) heeft rapporten gepubliceerd waaruit blijkt dat de landbouwgrond wereldwijd volledig is uitgeput en op de rand van complete sterilisatie balanceert. Dat heeft enorme gevolgen voor de algemene gezondheid, milieu én klimaat. Letterlijk is de bodem het fundament van ons bestaan. En we gaan er mee om alsof het niets is. En ook biologische boeren treft blaam.
Nu wil ik biologische boeren niet zwart maken want hun streven naar betere kwaliteit kan ik alleen maar toejuichen. Echter het is bij lange na niet genoeg. En eerlijk gezegd is het ook hier symptoombestrijding. Oppervlakkige oplossingen voor problemen die veel dieper gaan. Letterlijk. Het is korte termijn in plaats van lange termijn denken.
We moeten dus dieper en verder kijken. Naar de bodem dus.
Want hoe werkt het nu eigenlijk? Planten groeien doordat ze in staat met behulp van licht koolstofdioxide uit de lucht, en water en mineralen uit de grond te halen en om te zetten in allerlei koolstofverbindingen (suikers bijvoorbeeld). Een deel daarvan wordt via de wortels weer in de grond gepompt als voedsel voor de (micro-)organismen die daar leven. Als de plant afsterft zullen deze organismen de plantresten verteren en scheiden daarbij zuren uit. Deze zuren zijn in staat de mineralen die in de bodem zitten op te lossen zodanig dat de planten ze met het water via de wortels kan opnemen. En zo is de cirkel rond. Als je de natuur zijn gang laat gaan wordt de bodem steeds rijker aan voedingsstoffen en bodemleven. En dat betekent feitelijk ook dat er meer CO2 in de bodem terecht komt die anders in de lucht zou zitten. Zie daar ook de relatie met ons klimaat.
7. WEG MET DE PLOEG!
Elk jaar vernielen boeren massaal het kwetsbare evenwicht wat zich in de grond heeft gevormd. Door te ploegen. Al eeuwen lang. Dom! Vooral sinds de mechanisatie zijn intrede in de landbouw deed is het hard achteruit gegaan met de bodem. De zuurgraad van de verschillende lagen wordt volkomen ontregeld, het netwerk van sporen (paddestoelen) en wortelkanalen wordt vernield, de grond wordt blootgesteld aan weer en wind (door het ploegen wordt de aarde los gemaakt), etc. De bodem probeert het evenwicht te herstellen wat veel energie kost en wat ten koste gaat van de weerbaarheid. De grond wordt ziek en dus moeten boeren gif gebruiken om dat tegen te gaan. De planten krijgen veel minder nutriënten binnen en worden ook kwetsbaar voor ziekten en insecten en ook hier tegen moet de boer met zijn gif in de weer.
Daarnaast gebruiken boeren massaal kunstmest omdat de grond onvoldoende voedingsstoffen heeft en beoefenen zij monocultuur wat de bodem nog verder uitput en kwetsbaarder maakt.
8. DE MACHT DER GEWOONTE
Maar waarom doen boeren dit? De reden is even eenvoudig als onthutsend: omdat ze het altijd al gedaan hebben. Ze weten niet beter dan dat het zo hoort. En zo leven wij in een wereld waar de mensen chronische tekorten aan voedingsstoffen hebben wat weer leidt tot een epidemische toename van chronische ziekten. Allemaal heel logisch eigenlijk. En het is niet moeilijk te begrijpen dat dit niet oneindig door kan gaan zo. Vooralsnog lijken de negatieve gevolgen wel mee te vallen, want we worden immers steeds ouder. Maar dat is schijn. Kijk naar de onderzoeken en stel vast dat we allemaal wel steeds ouder worden maar ook steeds jonger ziek. De leeftijd tot welke we in gezondheid leven daalt al jaren.
Misschien dat je je er wat minder druk om maakt en dat mag natuurlijk, maar wij kunnen niet anders dan de klokken luiden, vaak en hard! En als het om ons product gaat - fulvinezuur, dan zien wij dat als een noodverband. In een ideale wereld was dat natuurlijk helemaal niet nodig geweest, maar helaas gaat het nog wel even duren voordat we de bodem weer in oude glorie hebben hersteld.
Kijk ook eens naar Kiss The Ground en zeker ook naar dit TEDx filmpje van een boer die het helemaal anders doet.