Gezondheidszorg in crisis: een pleidooi voor minder overheid

Gezondheidszorg in crisis: een pleidooi voor minder overheidsbemoeienis

Vandaag luidden 22 belangenorganisaties opnieuw de noodklok over de gezondheid van Nederlanders: de overheid moet ingrijpen en het gebruik van alcohol, tabak, fossiele brandstoffen en bewerkt voedsel beperken. Maar waar leidt dit toe?
Het fundament van onze samenleving werd ooit gelegd op het principe dat we verantwoordelijk zijn voor elkaars gezondheid. Destijds was dit een nobel idee, toen mensen nog crepeerden in de goot. Echter, het heeft ondertussen geleid tot een verlies van individuele verantwoordelijkheid voor onze gezondheid.
Zonder een rem op ongezonde leefstijlen stijgen de zorgkosten explosief. Een gebed zonder end, en de gevolgen zijn duidelijk zichtbaar. Want  'pleidooien' voor meer overheidsbemoeienis leiden onherroepelijk tot meer kosten.

Collectieve verantwoordelijkheid versus individuele vrijheid

Als samenleving kunnen we niet blijven opdraaien voor de gevolgen van elkaars leefstijl. Dit drijft de zorgpremies en -kosten alleen maar op. De begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is een van de grootste in Nederland, met een bedrag van ongeveer € 35,3 miljard voor 2024. Om de noodzakelijke gezondheidszorg betaalbaar te houden, moeten we deze kosten begrenzen.
Maar hoe bepaal je wat essentieel is en wat niet?

De neiging van de overheid om gedrag te sturen door individuele vrijheden te beperken, is problematisch. Dat gooit het kind met het badwater weg. Vrijheid is ons hoogste goed, dat we koste wat kost moeten koesteren. Alleen in vrijheid kan een mens zichzelf volledig uitdrukken en realiseren. Is dat niet het ultieme doel van elke samenleving? Beperkte samenlevingen hebben nog nooit tot veel goeds geleid. Vrijheid gaat hand in hand met verantwoordelijkheid, en ongelukken zijn onvermijdelijk. Dit is de prijs van het leven. We moeten niet terugdeinzen voor deze realiteit. Fouten maken – of erger, ongelukken – is de enige manier waarop mensen leren en vooruitkomen. Angst hiervoor is eigenlijk angst om te leven (en te sterven).

Minder beperkingen, meer verantwoordelijkheid

Kortom, we pleiten voor minder vrijheidsbeperkende maatregelen en meer eigen verantwoordelijkheid, vooral als het gaat om gezondheid. Dit kan betekenen dat mensen misschien eerder zullen sterven dan nu, maar dat is een prijs die we moeten accepteren.

Effectiviteit als maatstaf

Een mogelijke aanpak is het vaststellen van de effectiviteit van behandelingen. Er zijn genoeg cijfers en statistieken beschikbaar. Hoe effectiever de behandeling, hoe meer recht men erop heeft. Behandelingen van chronische ziekten, vaak het gevolg van een slechte leefstijl, zijn duur en vaak weinig effectief. Daarom zouden deze minder vergoed moeten worden.

Een stap verder is het afzetten van de effectiviteit van behandelingen tegen de kosten. Goedkope en effectieve behandelingen, zoals bij botbreuken, zijn evident en altijd collectief gedekt. Duur en ineffectief is optioneel voor degenen die bereid zijn ervoor te betalen. Dit stimuleert de gezondheidsindustrie om betaalbare en effectieve behandelingen te ontwikkelen en legt de verantwoordelijkheid voor leefstijl terug bij het individu.